Redactie
18 november 2020
Door: Martwin de Man /
Knip. knip. Herinnert u het zich nog? Het bevredigende geklik van schakelaartjes als u bij thuiskomst een rondje maakte langs alle lampen, om het gezellig te maken? Nu domoticaproducten zelfs bij Ikea in de schappen liggen, is dat geluid straks alleen nog te vinden als sample in de bibliotheek voor uitgestorven geluiden, bij de brul van de Brontosaurus rechtsaf. Opmerkelijk genoeg geniet gebouwautomatisering in de utiliteitsbouw – niets anders dan geïntegreerde domotica op steroïden – een stuk minder populariteit. Onterecht. Een gebouweigenaar zonder automatiseringssysteem is, zelfs al betreft het een bescheiden pandje, een dief van zijn eigen portemonnee.
Gebouwautomatisering zorgt tot wel 50% energiereductie, een must in de energietransitie
Gebouwautomatisering is te duur, te lastig en het gaat binnen de kortste keren stuk; ik loop dagelijks installateurs, adviseurs en gebouweigenaren tegen het lijf die kuddes beren op de weg zien en daarom vasthouden aan: draadje, lampje, schakelaartje, klaar. Voor al die gebouwautomatiserings-sceptici heb ik slecht nieuws: je ontkomt er simpelweg niet aan.
Het Nederlandse klimaatakkoord schrijft voor dat in 2050 alle utiliteitsgebouwen CO2-arm zijn. Natuurlijk zijn er ook andere manieren om een gebouw energiezuiniger te maken, maar vanaf een bepaald punt kun je alleen nog met een intelligent besturingssysteem minderen op je verbruik. Met KNX-technologie bijvoorbeeld. Onderzoek toont aan dat met alleen al verwarmings- en verlichtingssystemen tot wel 50% energieconsumptie kan worden verminderd.
Kostenbesparend, veilig en comfortabel. De voordelen van gebouwautomatisering zijn eindeloos
Maar meer nog dan de externe druk, zouden de voordelen doorslaggevend moeten zijn. Want wie zijn bedrijfsprocessen ondersteunt met integrale gebouwautomatisering, neemt niet alleen zijn ecologische verantwoordelijkheid, maar bespaart ook kosten, vergroot de bedrijfsveiligheid en garandeert optimaal comfort voor de gebruikers.
Wie systemen integreert, behaalt optimaal voordeel
Je bent helemaal spekkoper naarmate je meer systemen met elkaar verbindt: ventilatie gaat pas aan als de luchtkwaliteit vermindert. Zonnewering komt pas in actie als de temperatuur te veel oploopt. Airco schakelt pas bij als de zonnewering het in haar eentje niet redt. Verlichting dimt als de zonnewering zich weer terugtrekt. Om maar eens iets te noemen. Door een goede balans kan onnodig energieverbruik tot het verleden behoren. En het mooie is: er blijkt zoveel meer mogelijk als je er eens goed voor gaat zitten met een expert. Schiphol, bijvoorbeeld, experimenteert met een sensor in toiletpotten die dreigende verstopping bijtijds ontdekt. En er waarschuwen tel-sensoren bij drukte, zodat schoonmakers extra aandacht kunnen geven aan de toiletgroepen in drukke gebieden.
Geslaagde automatisering blijft onopgemerkt
De essentie van gebouwautomatisering voor mij is: het zorgt dat je de omstandigheden kunt aanpassen aan de wensen van het moment. Een collega van mij zei ooit: “Als wij ons werk vakkundig doen, merkt niemand er iets van.” Ik denk dat hij gelijk heeft. Als de automatisering goed geregeld is, kun je doen wat je wilt, zonder last te ondervinden van een omgeving die niet in dezelfde modus is als jij. Niet voor niets zie ik in mijn werk dat evenementen- en conferentiegebouwen koplopers in de gebouwautomatisering zijn. Zij moeten hun omgeving immers voortdurend omgooien voor nieuwe events en gebruikers.
Gebouwautomatisering en hospitality zijn een match made in heaven
Dat een gast de receptie moet bellen als de minibar dienst weigert of de verwarming steigert, is natuurlijk hopeloos ouderwets. Een goed systeem pikt dat op, lang voor de gast er ook maar erg in heeft. Een schepje er bovenop kan ook: je kunt op basis van de boekingsgegevens de vermoedelijke voorkeuren van je gast voorspellen, en daar de hotelkamer op afstand op inregelen: temperatuur, lichtinstellingen, tv-zenders.
Of neem een evenementengebouw als Tivoli Vredenburg waar installaties optimaal zijn geïntegreerd. Een voorbeeldje: op het moment dat er ergens in het gebouw schoongemaakt wordt, schakelt de verlichting op die plek over naar fel wit. En in het geval van een calamiteit loodst felle verlichting het publiek weg van het gevaar, en worden andere plekken juist verduisterd. Instinctief vluchten mensen in nood namelijk naar het licht.
Kantoorruimten verander je met een druk op de knop van functie
Ook kantoren vragen in toenemende mate om flexibiliteit. Ze zullen steeds meer ingericht worden op basis van activiteiten, is de voorspelling, en minder op wie waar zit. Automatisering stelt je in staat om met een druk op de knop een willekeurige kantoorruimte om te schakelen naar een plek die ideaal is voor geconcentreerd werk, bellen, brainstormen, vergaderen of ontspanning. Bovendien, gebruikers van een gebouw zullen onherroepelijk hogere eisen gaan stellen aan hun werkplek, naarmate het gemak thuis door domotica toeneemt.
Geïntegreerde gebouwautomatisering rendeert gegarandeerd
En die beren dan, die anderen zien? Ja, je moet er een bedrag voor aftikken op het moment dat je een gebouw aanlegt. Maar als je systemen integreert, verdien je dat gedurende de looptijd van het pand dubbel en dwars terug in beheer. Je hoeft ook niet meteen alles te automatiseren. Aan een basisinstallatie die hard- en softwarematig goed in elkaar steekt, kun je verspreid over de tijd voor een schappelijke prijs extra functies toevoegen. Dat is een superkracht van automatiseringssystemen.
Gebouwautomatisering is tegenwoordig (bijna) dummyproof
Toegegeven, vroeger was het soms erg ingewikkeld voor installateurs en gebruikers. Maar tegenwoordig is de techniek gebruiksvriendelijk, intuïtief en voorzien van duidelijke instructies. Meer dan eens wordt er gevit op de automatisering als er iets niet blijkt te werken. Maar vrijwel altijd zit het in de hardware.
Zo werd ik eens opgetrommeld bij een zorginstelling waar de verwarming niet werkte. Dat moest wel aan de gebouwautomatisering liggen, dachten ze. Er bleek een opvoerpomp in de verwarmingsinstallatie zelf verkeerd gemonteerd. En ja, als je geen warm water hebt, krijg je ook geen warm pand. Of die keer dat we langs moesten komen omdat de verlichting niet deugde. Bleek gewoon het peertje stuk te zijn. Tijd dus om een groot museum te vinden voor al die antieke draadjes en schakelaartjes.
Over Martwin
Al zestien jaar predikt Martwin de Man de voordelen van gebouwautomatisering in dienst van Hager. In het prille begin hielp hij weifelende installateurs telefonisch uit de brand. Later stond hij hen ter plaatse bij met raad en daad. Inmiddels is hij al geruime tijd projectleider. Hij houdt van de afwisseling die daar bij komt kijken. De Noord/Zuidlijn is een reuzekindje van hem; hij was vanuit Hager verantwoordelijk voor de automatische verlichtingsinstallaties op alle stations. Maar met evenveel genoegen denkt hij terug aan de autogarage die hij aan een beter en goedkoper ventilatiesysteem hielp door hun draak van een bedradingsschema te automatiseren. Ook thuis is Martwin gebrand op efficiëntie: gemak dient de mens. Als hij de slaap uit zijn ogen wrijft en ‘Google, ik ben wakker’, mompelt, springt in zijn appartement de tv op het nieuwskanaal, geeft de thermostaat een dotje gas en gaat de verlichting op standje ochtendoogjes. In zijn vrije tijd zeilt Martwin. Een nogal analoge hobby voor een gadgetfreak, maar wel een die garant staat voor een gezonde dosis hersengymnastiek: op het water moet hij – net als in de automatisering – vijf stappen vooruit denken.
